نقش واچرخندها در رخداد بارش‌های سنگین دهه‎ی اخیر غرب ایران

نویسندگان

  • جواد بداق جمالی استادیار دانشگاه محیط زیست
  • ناصر ملکی کارشناس ارشد جغرافیای طبیعی، دانشگاه رازی
چکیده مقاله:

بیشتر مناطق ایران از بلای محیطی سیل آسیب‎پذیر هستند. از جمله عوامل مهمّ این آسیب‎پذیری، رخداد بارش‎های سنگین و ناهمواری‎ها است. با اینکه فراوانی منابع آب و خاک، غرب ایران را به دومین قطب کشاورزی ایران تبدیل کرده است؛ ولی کوهستانی بودن این سرزمین با بارش‎های سنگین بر آسیب‌پذیری منابع طبیعی، به‎ویژه منابع خاک، ‌افزوده است. در این پژوهش با تهیّه و بررسی داده‌های بارش‌ روزانه 30 میلی‌متر و بیشتر، به‎عنوان بارش‌های سنگین، طیِّ سال‌های 1997 تا 2006 در 9 ایستگاه‌ داده‌سنجی جوّی از غرب ایران، 10 موج بارش استخراج شد. نتایج اوّلیّه نشان داد، طیّ روزهای پُربارش این 10 موج، شهر ایلام دچار بیشترین روزهای بارش سنگین بوده؛ یعنی در همه‎ی موج‎های بارش سنگین شرکت داشته است و در این حال همدان دارای کمترین روزهای بارش سنگین بوده؛ یعنی تنها دو موج شرکت داشته ا‌ست. همچنین نتایج نشان داد، سال 1997، سالی با بیشترین فراوانی امواج بارش سنگین بوده است. از 10 موج بارش سنگین مورد بررسی، حاکمیّت واچرخند طیّ 8 موج، روی محور زاگرس یا مناطق مرکزی و شرقی‎تر مشاهده شد. طیّ 5 مورد از این 8 مورد، سامانه‎ی داخل ایران، در دو مورد در شرق ایران و در یک مورد روی نواحی شمالی زاگرس و کشور ترکیه مشاهده شد. بازیابی سامانه‌های ‌فشار عامل در تراز دریای آزاد و موقعیّت ناوه‌ها در تراز 500 هکتوپاسکال، از حدود دو روز پیش از آغاز تا پایان دوره‎ی بارش سنگین، نشان داد به تبع پیدایش واچرخند روی بامه ایران در موقعیّت میان دو ناوه یکی در غرب و دیگری در شرقِ سامانه‌ی بارش‌زا، جابه‎جایی شتابان و شرق‌ سوی سامانه‎ی بارش‌زا کُند می‌شود. الگوهای شار افقی نم ویژه در تراز 700 هکتوپاسکال نشان دادند که این کُندی به پیدایش و تقویت هسته‌های تغذیه‎ی نم مطلق روی شرق دریای مدیترانه، شمال و میانه دریای سرخ و خلیج فارس کمک کرده است.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

نقش واچرخندها در رخداد بارش های سنگین دهه‎ی اخیر غرب ایران

بیشتر مناطق ایران از بلای محیطی سیل آسیب‎پذیر هستند. از جمله عوامل مهمّ این آسیب‎پذیری، رخداد بارش‎های سنگین و ناهمواری‎ها است. با اینکه فراوانی منابع آب و خاک، غرب ایران را به دومین قطب کشاورزی ایران تبدیل کرده است؛ ولی کوهستانی بودن این سرزمین با بارش‎های سنگین بر آسیب پذیری منابع طبیعی، به‎ویژه منابع خاک، افزوده است. در این پژوهش با تهیّه و بررسی داده های بارش روزانه 30 میلی متر و بیشتر، به‎عن...

متن کامل

تحلیل همدید بارشهای سنگین در شمال غرب ایران

چکیده بارش های سنگین نقش مهمی در شکل گیری مسائل مرتبط با طراحی محیط ایفا می کنند. از این رو گام نخست در مدیریت این پدپده، شناخت، بررسی و وارسی آن ها و نیز ساز و کار های حاکم بر آن ها است. شمال غرب ایران به عنوان یک ناحیه کمابیش متاثر از این نوع بارش هاست. در این تحقیق ضمن معرفی مشخصات عمومی این گونه بارش ها به بررسی الگو های همدید مرتبط با بارش های سنگین فراگیر پرداخته شده است. برای دست یابی ...

15 صفحه اول

تحلیل همدید فراوانی تابع همگرایی شار رطوبت در زمان رخداد بارش‌های سنگین شمال غرب ایران

در این پژوهش با استفاده از رویکرد محیطی به گردشی، فراوانی تابع همگرایی شار رطوبتدر زمان رخداد بارش­های سنگین شمال غرب ایران بررسی شد. 106 روز از سنگین­ترین بارش­های شمال غرب ایران از پایگاه داده بارش روزانه کشور، بر اساس آستانه بالای 99 درصد، جهت مطالعه انتخاب شد. فراوانی تابع همگرایی شار رطوبت در محدوده صفر تا 120 درجه طول شرقی و صفر تا 80 درجه شمالی در 6 سطح 500، 600، 700، 850، 925 و 1000 هکت...

متن کامل

ارزیابی نقش رودباد جنب حاره ای در کنترل بارشهای ایران

هسته های سرعت باد بیش از 30 متر در ثانیه در حاشیه استوایی بادهای غربی را رودباد جنب حاره ای گفته که نقش موثری در کنترل مولفه های آب و هوایی عرضهای پایین و میانه منجمله میزان و تعداد روز های بارش دارد، اشاره نمود. بهرحال کشور ایران، از جمله مناطق جغرافیایی می باشد که اقلیم خشک و نیمه خشک بر پهنه وسیعی از آن گسترش یافته است، این عامل باعث می گردد که عوامل تاثیرگذار بر تغییرات بارش آن منجمله؛ تغیی...

متن کامل

تحلیل همدید فراوانی تابع همگرایی شار رطوبت در زمان رخداد بارش های سنگین شمال غرب ایران

در این پژوهش با استفاده از رویکرد محیطی به گردشی، فراوانی تابع همگرایی شار رطوبتدر زمان رخداد بارش­های سنگین شمال غرب ایران بررسی شد. 106 روز از سنگین­ترین بارش­های شمال غرب ایران از پایگاه داده بارش روزانه کشور، بر اساس آستانه بالای 99 درصد، جهت مطالعه انتخاب شد. فراوانی تابع همگرایی شار رطوبت در محدوده صفر تا 120 درجه طول شرقی و صفر تا 80 درجه شمالی در 6 سطح 500، 600، 700، 850، 925 و 1000 هکت...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 44  شماره 2

صفحات  85- 98

تاریخ انتشار 2012-07-22

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023